توضیحات

شال‌های پشمی ایران و هند که به آن‌ها نام‌ شال کشمیر اطلاق شده‌ است به احتمال قوی زیباترین پارچه‌هایی هستند که به دست انسان بافته شده‌اند. این ترمه‌ها که زادگاهشان قلب آسیای مرکزی، ارتفاعات کشمیر، است، از پشم‌های نرم کشمیری بافته شده‌اند که به فراوانی در دسترس بوده و دارای الیاف بلندی هستند. در هنگام پادشاهی شاه‌عباس اول صفوی، در ابتدای قرن یازدهم، صنایع و هنرهای وابسته به شال‌های کشمیر مورد توجه و علاقهی دربار ایران قرار گرفت. این امر را می‌توان آغازگر دوره‌ای دانست که آن را “دوران طلایی هنر پارچه‌بافی ایران” نامیده‌اند. این هنر در دوران صفویه به سرعت رو به شکوفایی گذارد و چیزی نگذشت که به مرحله‌ای از تکامل نایل گردید که متمایز ساختن گونه‌های ایرانی و کشمیری غیرممکن شد. در دوران اوج این هنر، ترمه بیش‌تر از سوی نجبا و طبقات بالا به عنوان لباس رسم یا زینت خانه مورد استفاده قرار میگرفت و هم‌چنین به کشورهای همسایه صادر میشد. اما با مالیات‌های سنگینی که در اوایل قرن سیزدهم قمری بر محصولات کشاورزی میبستند، تولید مواد اولیهی ترمه‌بافی یعنی پنبه و ابریشم دچار مشکل و این هنر نیز دچار رکود شد و با ورود پارچه‌های ارزان‌قیمت اروپایی و هندی، پارچه‌های ترمه به کلی از رونق افتادند و این هنر ارزشمند به فراموشی سپرده شد. مولف از اولین محققانی است که نگران زوال این هنر شد و از دوران جوانی، تمام وقت خویش را صرف جمع‌آوری ظریف‌ترین و عالیترین نمونه‌های ترمه در ایران و کشمیر کرد. او هم‌چنین خود از کارهای رنگرزان و بافندگان دیدن کرده و اطلاعات وسیعی از تمام جوانب این هنر ـ از ریسندگی، رنگرزی، بافندگی و گلدوزی گرفته تا تجزیه و تحلیل مواد اولیهی رنگ‌ها، نقشه‌ها و مایه‌های اصلی آن‌ها ـ به دست آورده و در کتاب حاضر گنجانده است.