توضیحات

کتاب حاضر، نخست به‌صورت پاورقي در نشريه «مهرگان» سپس در سال۱۳۳۰ براي نخستين بار به‌صورت کتاب توسط همان نهاد منتشر شد. پس از نخستين انتشار در زمان پهلوي دوم، به‌سرعت چاپ اول «دو قرن سکوت» ناياب مي‌شود. دکتر زرين‌کوب به تجديد چاپ رضايت نمي‌دهد تا در فرصت مناسب به تجديدنظر درباره کتاب بپردازد. زرين‌کوب جوان، پنج سال وقت و انرژي صرف مي‌کند و منابع متعدد را از ديده مي‌گذارند تا در ارديبهشت ۱۳۳۶ متن گسترش يافته و تجديدنظر شده اثر از سوي انتشارات اميرکبير منتشر مي‌شود. او در مقدمه ويرايش دوم، برخي از انتقادات ويرايش اول کتاب را ناشي از جواني و تعصب خود در آن هنگام مي‌داند. زنده‌یاد استاد عبدالحسین زرین‌کوب اثر حاضر را به کاوش و تحلیل رویدادهای تاریخی ایران در دو قرن اول هجری اختصاص داده است .در ابتدای کتاب، نقد و نظر استاد شهید مرتضی مطهری دربارۀ این اثر گنجانده شده است .سپس مقدمه دکتر زرین‌کوب بر چاپ دوم کتاب مورخ 1336، آنگاه مطلبی از مقدمه چاپ اول اثر مورخ 1330آمده است. مباحث کتاب در ده بخش سامان یافته است. در بخش اول با عنوان «فرمانروایان صحرا» وضعیت شبه‌جزیرۀ عربستان و اعراب قبل از اسلام توصیف شده است. بخش دوم ـ«طوفان و ریگ»ـ شامل ظهور اسلام، آغاز رسالت پیامبر(ص) و آغاز تهاجم اعراب به مرزهای ایران تا فتح نهاوند است. فصل سوم ـ«آتش خاموش»ـ به بررسی رویدادهای ایران تا سقوط امویان و بررسی علل و چگونگی سکوت ایرانیان در برابر اعراب اختصاص دارد. ازجمله مباحث این فصل عبارتند از: مقاومت‌های محلی، قتل عمر، رفتار فاتحان، موالی و بنی‌امیه، قیام مختار، حجاج، خروج زید‌بن‌علی و یحیی‌بن‌زید. نویسنده در فصل چهارم با عنوان «زبان گمشده» از تداوم و سکوت ایرانیان در برابر اعراب سخن می‌گوید و طی آن، این مطالب را فراهم می‌آورد: نغمه‌های کهن، پیام تازه، زبان گمشده، کتاب‌سوزی، نقل دیوان، آغاز سکوت، فریاد خاموش، آهنگ پارسی، ترانه‌ای در بصره، سرود در بلخ. فصل پنجم ـ«درفش سیاه»ـ دربارۀ خیزش ایرانیان در برابر اعراب است. ازجمله مباحث این فصل عبارتند از: بامداد رستاخیز، ابومسلم، انحطاط عرب، سیاه‌جامگان، بهافرید، راوندیان، سنباد، استادسیس، شورش در همه‌جا. «در آن‌سوی جیحون» عنوان فصل ششم کتاب است که در آن گسترش اسلام و فتوحات مسلمانان در ماوراء‌النهر و واکنش ایرانیان و مردم این سرزمین، با این موضوعات تشریح می‌شود: ماوراء‌النهر، خاتون بخارا، قتیبه بن مسلم، فتح سمرقند، الحاق ترک، پیغمبر نقاب‌دار (مقنع). فصل هفتم ـ«شهر هزار‌و‌یک شب»ـ نگاهی است به حوادث بغداد، اقدامات خلفای عباسی و نقش خاندان‌های ایرانی دربار خلافت که این موضوعات را در بردارد: بنای بغداد، شهر هزار‌و‌یک شب، خلیفه بغداد، دولت عباسیان، برمکیان، برامکه و علویان، علی بن عیسی، حمزه بن آذرک و خاندان سهل. موضوع فصل هشتم ـ«بانگ رستاخیز»ـ است که در قالب بررسی خیزش‌های ایرانی خرم‌دینان، قیام بابک، افشین، مازیار و طاهریان شکل گرفته است. در فصل نهم با عنوان «جنگ عقاید» نقش و عملکرد حیات جریان‌ها و نحله‌های فکری و اعتقادی و دینی رایج در دو قرن اول هجری ارزیابی شده که عبارتند از: آیین زرتشت، آیین مانی، مزدک، زندقه و تأویل احکام، زروانیان، آیین عیسی، مشاجرات فلسفی، فلسفه ثنویت، شعوبیان. آخرین فصل کتاب به تشریح اوضاع ایران و ایرانیان در پایان قرن دوم هجری اختصاص یافته که مهم‌ترین مشخصۀ آن نفوذ و سیطرۀ ترکان است. مباحث این فصل عبارتند از: نفوذ ترکان، فساد حکومت، وزراء، خراج و جزیه، اهل ذمه، رسم الجاد، عیاران و راهزنان. یادداشت‌های نویسنده، فهرست منابع و فهرست اعلام در انتهای کتاب به طبع رسیده است.
کتابفروشی اینترنتی آبان