توضیحات

نگارگری هنر «نگاریدن» و نقش زدن‌های بسیار دقیق و زیبا بر سطح بوم یا اشیاء کاربردی است. در این گونه از نقاشی هنرمند به دور از واقع‌گرایی مرسوم می‌کوشد تا جهانی که خود می‌بیند و حس می‌کند را به تصویر بکشد، نه آن تصور رئالیستی یا واقعی‌ای که از منظره‌های اطراف خود داریم.
خطوط مورد استفاده در نگارگری ایرانی بیشتر حالاتی از انحنا را دارند. البته در ادامه و هنگامی که از مکاتب مختلف این هنر در ایران صحبت کردیم، بیشتر به تفاوت‌های استفاده از خط در دوره‌های گوناگون می‌پردازیم. به علاوه در این هنر از رنگ‌های درخشان استفاده می‌شود و فضا حالتی نورانی و قدسی دارد. نگارگر ایرانی می‌کوشد از بهترین زاویه اشیاء را نمایش دهد و نوعی تصور ایده‌آلیستی از اشیاء و محیط را القا کند. در میان هنرها، هنر نقاشی می‌تواند نزدیک‌ترین پیوند را میان تفکر و احساس برقرار سازد. در بین شیوه‌های گوناگون نقاشی، هنر نگارگری ایران با استفادۀ صحیح از به کار بردن رنگ، شکل و فضا شاید یکی از شیوه‌های موفق باشد.
در بررسی هنر نگارگری دوران ساسانی به نام مانی برمی‌خوریم که نقاشی ایرانی با نام وی مُهر می‌گردد. از دوران ‌مانی مصور کردن کتب نیز متداول گشت. مهارت زیادی که از او در به تصویر کشیدن موضوع‌های مذهبی خود داشت باعث گردید که کتاب و نقاشی‌های او را معجزه و خود او را، پیامبر قلمداد کنند. با این همه، متاسفانه تاکنون اثری از آثار این مدور نامدار یافت نشده است و این به آن دلیل است که موبدان زردشتی و ارباب کلیسا، در طرد دین مانی که از سوی این حکیم عنوان شده بود، پافشاری کردند و ضمن کشتار مانویان و تبعید آن‌ها به قلمروهای دور شرقی از هیچ کوششی در محو آثار آنان فروگذار ننمودند.
با این که در آغاز رواج اسلام، مانویان تا مدتی از آزادی برخوردار شدند ولی خلفای عباسی در صدد از بین بردن این آیین برآمدند. شیوۀ نگارگری مانویان بعدها در پیدایش مکتب‌های گوناگون نگارگری ایرانی تاثیر به سزا گذاشت. بنابر اعتقاد مانویان، هر چه زیباست قابل پرستش نیز هست و این همان موضوعی است که باعث شد تا نگارگری ایرانی دارای جنبه‌های تزئینی بیشتری گردد.
با ورود اسلام به این کشور پهناور و هنر خیز و گرایش هنرمندان ایرانی به دین، تغییراتی در هنر نگارگری نیز پدیدار گشت. نگارگری ایرانی که با توجه نکردن مستقیم به طبیعت به خلق نگاره‌های بدون حجم، نور و سایه‌روشن و به شیوه‌‎ی تجریدی می‎پرداخت اکنون با پایبندی به اجتناب از چهره نگارگری به خلق مناظری با شکوه از بهشت روی آوردند.
پس از گسترش دین اسلام در سرزمین‌های گوناگون، امپراتوری اسلامی تشکیل گردید. در این میان، ضمن آمیخته شدن فرهنگ‌های مختلف که به وسیلۀ دین اسلام با یکدیگر اتحاد پیدا کرده بودند و با تاثیرات متقابل این فرهنگ‌ها در یکدیگر هنر اسلامی به وجود آمد که نمونۀ آن در کتب مذهبی با تزئینات تذهیب و تشعیر می‎توان یافت. این نقوش ابتدا در قرآن کریم با طلا و به‌صورت سرلوحه‌های مُذَهب نمودار گشت و آنگاه کم‌کم به دیگر کتب و بعدا به بناهای مذهبی و مساجد راه یافت. در زمان عباسیان با ترجمۀ کتب فارسی، یونانی و سریانی به عربی، مصور کردن کتب با الهام از سنت‌های باستانی نگارگری ایران و روم شرقی متداول گشت.
هنرمندان این دوره به ظرافت در آثار هنری توجه زیادی مبذول داشتند به گونه‌ای که در پاره‌ای از این سرلوحه‌ها و صفحات به‌قدری ظرافت‌کاری شده که گویی آفریننده آن، در نمایش این هنر به عالمی جز عالم ملکوت نظر نداشته است. در ان راه ایرانیان گوی سبقت را از دیگر هنرمندان اسلامی ربودند.
بدین ترتیب چهره‌سازی در نقاشی ایرانی مجددا رواج یافت. نگارگری ایرانی پس از طی مراحلی که به سبب بروز اتفاقات تاریخی بر آن گذشت، به دوران سلجوقی رسید و در این دوره شاهد خلق آثار ارزشمند در زمینه‌های گوناگون هستیم، آثار زیادی از جمله کتاب‌های مصور و نقاشی دیواری از دوران سلجوقی باقی مانده است. با این همه، برای بررسی هنر این دوره به دلیل تنوع و زیبایی بیشتر باید به سراغ کاشی‌ها و سفال‌های لعاب‌دار این دوره رفت. هنرمندان این دوره ترجیح می‌دادند که با همان ظرافت و دقت بر روی سفال‌ها و کاشی‌ها نقاشی کنند. این سفال‌ها به علت قلم‌گیری‌های ظریف و لعاب‌کاری عالی آن به سفال‌های مینایی شهرت پیدا کرده است.سبک و شیوۀ آثار نقاشی هنرمندان دورۀ سلجوقی بعدها در نقاشی‌های دوران پس از حمله مغول به ایران نیز ادامه یافت. این امر، گویای این نظر است که رواج نگارگری ایران ربطی به حمله و استیلای مغولان بر ایران ندارد بلکه پس از این حمله پاره‌ای از عناصر نقاشی ایران نیز به نقاشی چینی و دیگر جاهایی که مغولان بر آنجا استیلا یافتند، نفوذ کرد. ویژگی عمده نقاشی در دورۀ سلجوقی، استفاده از رنگ‌های تخت همراه با قلم‌گیری‌های ظریف و انسان‌هایی با موهای مشکی بلند، معمولا بافته شده با قیافه‌های ایرانی است که در اغلب آثار این دوره یافت می‌شود.
کتابفروشی اینترنتی آبان