توضیحات

کتاب «تاریخی‌نگری موسیقی ایران» با عنوان فرعیِ «موسیقی‌شناسی قومی»، چهارده جُستار، موسیقی ایرانی را از نظرگاه قوم‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخی بررسی می‌کند. از آنجا که سه پدیده سازنده سرگذشت انسان؛ یعنی جامعه و فرهنگ و تاریخ، همه با سرنوشت موسیقی گره خورده‌اند و چون جامعه جایگاهی است که موسیقی در آن آفریده می‌شود و پرورش می‌یابد و به پاره‌ای از فرهنگ مبدل و سپس به دست تاریخ سپرده می‌شود و تاریخ آن را دگرگون می‌سازد، بررسی این‌گونه از موسیقی اهمیتی دیگرگون دارد. فراموش نمی‌کنیم موسیقی این مردمان از زوایای بسیار از کهن‌شناسی تا رابطه زبان و ادبیات و شعر و رقص و افسانه و اساطیر و عزا و شادمانی و درعین‌حال حالات روحانی، همه در محتوای فرهنگ و تاریخ و جامعه تنیده شده است. اما حالا باید بدانیم چرا مهم است درباره موسیقی‌شناسی ایرانی بدانیم. این همان پرسشی است که محسن حجاریان، در کتاب تاریخی‌نگری موسیقی ایران درصدد پاسخ به آن است.
این کتاب دربرگیرنده‌ چهارده گفتار درباره مباحث تاریخی و تحلیلی موسیقی دستگاهی ایران از تشریح روابط موسیقی ایران با حوزه‌ عرب و ترک تا تحلیل مفاهیم و بازخوانی تعاریف صوت و نغمه در آثار فارابی، ابن‌سینا، صفی‌الدین ارموی و قطب‌الدین است. محسن حجاریان همچنین با غور و تفحص در چند اثر مهم تاریخی شامل تاریخ بیهقی، تاریخ جهانگشای جوینی و سفرنامه‌ خواجه غیاث‌الدین از دریچه‌ موسیقی‌شناسی تاریخی، روایتی خواندنی و در عین حال روشن‌گر از موسیقی عصر غزنوی و خراسان بزرگ و عصر ایلخانی و سرزمین‌های چین و ایغور در عصر تیموری به دست می‌دهد و به این ترتیب علاوه بر محتوایی نو در مطالعات تاریخی موسیقی ایرانی، شیوه و روش تازه‌ای در موسیقی ایران نیز ارائه می‌کند.در این کتاب همچنین موضوعاتی بدیع در موسیقی‌شناسی تاریخی همچون مساله‌ تشیع تاریخی و موسیقی دستگاهی با نگاهی بر عصر ایلخانیان تا دوران معاصر و اثر متقابل اندیشه شیعی در موسیقی دستگاهی واکاوی شده است. در مباحث جامعه‌شناسی تاریخی این کتاب نیز دیدگاه‌های ماکس وبر جامعه‌شناس نام‌دار آلمانی درباره‌ موسیقی ایران نقد و ارزیابی و در مقاله‌ای دیگر ولگاریسن، بت‌وارگی و کالایی شدن موسیقی ایران تحلیل شده است.
کتاب تاریخی‌نگری موسیقی ایران، پرده‌های دیگری از پنهانی‌های تاریخ فرهنگی ما را کنار می‌زند. پراکنش موسیقی در گستردگی سرزمین‌های ایران و تُرک و عرب از سین‌کیانگ تا اندلس چگونه بوده و تشیع تاریخی بر موسیقی دستگاهی چه نقشی داشته و نمود بت‌وارگی و جامعه‌شناسی تاریخی در موسیقی ایران چیست؟ پرسش‌هایی از این دست، ازجمله موضوعات پژوهش این کتاب است. فارابی از حس‌آمیزی موسیقی و ابن‌سینا از روش میزان‌بندی دوران ساسانی سخن می‌گوید؛ بیهقی رقص مغولان در مسجد بزرگ بخارا را یاد می‌کند و خواجه غیاث‌الدین در سفرنامه خود به ترکستان شرقی در دوران تیموریان، موسیقی اویغورها را توصیف می‌کند.
عناوین بخش‌های کتاب، پراکنش موسیقی ایران و ترک و عرب، اشتراک مفاهیم موسیقی از دیدگاه شارحان پیشین، تشیع تاریخی و موسیقی دستگاهی، دستگاه‌شناسی: برداشتی تئوریکی – تاریخی، جامعه‌شناسی تاریخی و موسیقی ایران، «مقام» در موسیقی‌شناسی ایران، مقام: عنوانی نادرست برای موسیقی اقوام ایران، ماکس وبر و موسیقی ایران، نمود بت‌وارگی در موسیقی ایران، موسیقی‌شناسی قومی – تاریخی: برداشتی از تاریخ بیهقی، اشاره‌های موسیقایی در تاریخ جهانگشای جوینی، دوازده مقام اویغوری در سفرنامه خواجه غیاث‌الدین، ابن‌سینا و موسیقی، فارابی و دوترجمه از کتاب موسیقی کبیر است.
کتابفروشی اینترنتی آبان